Aneta
Teichman
O genezie rzeszowskiego szkolnictwa muzycznego
i powstaniu Zespołu Szkół Muzycznych nr 1
Jubileusz
szkoły to nie tylko czas wspólnej radości z osiągnięć
naukowych i artystycznych czy dobry moment do zastanowienia
się nad przyszłością. Obchody rocznicowe są również
doskonałą okazją, aby przypomnieć historię rzeszowskiego
szkolnictwa muzycznego, zwłaszcza Zespołu Szkół Muzycznych
nr 1, i pokazać to, co w sposób istotny wpłynęło na jego
rozwój.
Rzeszów zaczął
kształtować się jako ważny ośrodek muzyczny z początkiem XX
wieku. W 1904 roku powstało Towarzystwo Muzyczno-Śpiewacze
„Lutnia”, które kontynuowało cele działającego wcześniej
Kółka Literacko-Muzycznego. Założycielem Towarzystwa był
znany nauczyciel muzyki Antoni Uruski. Kiedy w 1907 roku
kierownictwo objął Zygmunt Urbanyi, rozpoczął się w
Rzeszowie okres szczególnie korzystny dla rozwoju muzyki,
ponieważ potrafił on zachęcić rzeszowian do udziału w życiu
artystycznym miasta. W 1908 roku przy Towarzystwie powstała
szkoła muzyczna, gdzie do wybuchu I wojny światowej uczono
gry na fortepianie i skrzypcach, a także teorii. W latach
międzywojennych działalność popularyzatorską w dziedzinie
muzyki prowadziło Stowarzyszenie Polskich Rękodzielników i
Przemysłowców „Gwiazda”. Edukację muzyczną młodzież mogła
zdobyć w nowo powstałej prywatnej szkole muzycznej.
Działalność prowadziło również założone wcześniej
Towarzystwo Muzyczno-Śpiewacze „Lutnia”. Poza
dotychczasowymi kierunkami nauczania: grą na fortepianie,
skrzypcach i nauką teorii do programu wprowadzono grę na
wiolonczeli, działał też chór i orkiestra. W czasie II wojny
światowej pod okupacją niemiecką prowadzono nadal nauczanie
i organizowano koncerty. Wprowadzony przez władze okupacyjne
zakaz propagowania polskości spowodował przeniesienie
działalności muzycznej do domów prywatnych. Pod koniec
wojny, w 1944 roku, powstał Związek Muzyków Polskich.
Niedługo potem zawiązało się Towarzystwo Szkoły Muzycznej,
które od października 1944 roku zaczęło prowadzić szkołę
muzyczną pod nazwą Instytut Muzyczny im. Fryderyka Chopina.
W 1948 roku Zofia Stachurska założyła prywatną szkołę
umuzykalniającą. Rok później w wyniku połączenia obu tych
szkół powstała Miejska Szkoła Muzyczna kształcąca w zakresie
podstawowym i upaństwowiona w 1950 roku. Lata powojenne to
niezwykle trudny okres w historii polskiej edukacji
muzycznej. Szkolnictwo borykało się z licznymi problemami:
nie było odpowiednich pomieszczeń, brakowało instrumentów,
pomocy szkolnych, podręczników, ale, co znamienne, wśród
nauczycieli i animatorów życia kulturalnego entuzjazm był
ogromny.
Można postawić tezę, że to właśnie dzięki ich
szczerym chęciom i wielkiemu zapałowi rozkwitło życie
muzyczne w Rzeszowie i otaczającym go regionie. Od 1953 roku
działało w Rzeszowie społeczne Ognisko Muzyczne założone
przez Jana Wołowca i Tomasza Czaplę. Wraz z rosnącą potrzebą
edukacji muzycznej trzeba było tworzyć kolejne jego filie na
terenie Rzeszowa. Środowisko muzyczne wychodziło naprzeciw
oczekiwaniom mieszkańców i organizowało również liczne
koncerty. W 1953 roku utworzono Średnią Szkołę Muzyczną, co
stało się przełomem w dziejach rzeszowskiego szkolnictwa
muzycznego. Dzięki temu młodzież mogła rozwijać swoje
umiejętności z nadzieją podjęcia w przyszłości wyższych
studiów muzycznych. Szkoła ta początkowo mieściła się w
prywatnym budynku przy ulicy Jana III Sobieskiego. Z
początku kształciło się w niej niewiele ponad trzydziestu
uczniów, ale w kolejnych latach ich liczba w bardzo szybkim
tempie zaczęła rosnąć. Grono pedagogiczne tworzyli artyści,
o których do dziś pamięta rzeszowskie środowisko muzyczne,
tacy jak Janina Stojałowska, Florentyna i Kazimierz Mirscy,
Józef Dziedzic czy Lubomiła Bukowska. Siedzibą obu
rzeszowskich szkół (podstawowej i średniej) był, jak już
wspomniano, budynek przy ulicy Jana III Sobieskiego.
W ciągu
pierwszych lat działalność tej placówki znacznie się
rozszerzyła. Wobec rosnących potrzeb coraz dotkliwiej
odczuwano brak sali koncertowej. Wreszcie zapadła decyzja o dobudowaniu drugiego piętra z aulą, w której odtąd odbywały
się koncerty. Rok później zainstalowano w niej organy.
Dopiero w 1956 roku obie szkoły (podstawowa i średnia)
uniezależniły się od siebie, zarówno pod względem lokalowym,
jak i kadry nauczycielskiej. Z roku na rok przybywało
uczniów i zmieniał się również profil kształcenia. W 1963
roku dyrektorem Średniej Szkoły Muzycznej została wspaniała
pianistka, absolwentka klasy fortepianu profesora Zbigniewa
Drzewieckiego
–
Krystyna Matheis-Domaszowska. W 1965 roku miasto przyznało
Średniej Szkole Muzycznej budynek przy ulicy Chopina 32.
Kształcenie odbywało się w trzech kierunkach:
instrumentalnym, wokalnym oraz wychowania muzycznego.
Ogromna liczba uczniów najlepiej świadczyła o tym, jak
bardzo tego typu placówka była potrzebna. W tym okresie
przyjęto 180 osób z całego regionu. Ponieważ chwilowo nie
było możliwości zakwaterowania uczniów spoza Rzeszowa,
powołano dwie filie szkoły: w Przemyślu i w Krośnie.
W 1974 roku
nowy dyrektor szkoły Edward Sondej poparł inicjatywę
środowiska muzycznego, które zabiegało o utworzenie liceum
muzycznego. Rok później powołano Zespół Szkół Muzycznych nr
1 w Rzeszowie, w skład którego weszły dwa typy szkół:
Państwowe Liceum Muzyczne i Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia. Cztery lata później Państwowej Szkole Muzycznej II
stopnia nadano imię Karola Szymanowskiego.
Państwowe Liceum
Muzyczne zostało w 1980 roku przemianowane na sześcioletnią
Państwową Ogólnokształcącą Szkołę Muzyczną II stopnia. Dwa
lata później tej szkole przekazano drugi budynek przy ulicy
Chopina 28.
W kolejnych latach
systematycznie poprawiały się warunki lokalowe. Władze
szkoły przy współpracy z pedagogami podjęły wiele trafnych
decyzji związanych np. z zakupem nowych instrumentów i
pomocy niezbędnych do nauki muzyki, a także przedmiotów
ogólnokształcących. W związku z dynamicznym procesem
rozbudowy tej placówki ówczesna dyrektor Zespołu Szkół
Muzycznych nr 1 w Rzeszowie Ewa Żebrowska wraz nauczycielami
powołała w 1992 roku przy Zespole Szkół Muzycznych nr 1
Fundację Szkolnictwa Muzycznego. Jej celem statutowym jest
propagowanie muzyki w regionie poprzez organizowanie
koncertów, konkursów, warsztatów i kursów, które mają
umożliwić uzdolnionej młodzieży szkolnej rozwój, a także
prezentację swoich aktualnych umiejętności artystycznych.
Troska o możliwie najlepsze efekty kształcenia wyrażała się
nieustannym udoskonalaniem oferty edukacyjnej. Władze szkoły
w tych staraniach wspierał ambitny zespół pedagogów. Wyrazem
pragnienia dalszego rozwoju było powołanie w 1995 roku
Ogólnokształcącej Szkoły Muzycznej I stopnia, która również
weszła w skład Zespołu Szkół Muzycznych nr 1 w Rzeszowie.
Wraz z rozszerzeniem zakresu kształcenia trzeba było
rozbudować także gmach przy ul. Chopina 32. Remont trwał
trzy lata. Dzięki temu Zespół Szkół Muzycznych nr 1 w
Rzeszowie, prowadzony od 1999 roku przez dyrektor Jolantę
Niżańską, zyskał wiele przestronnych i nowocześnie
urządzonych pomieszczeń. W lecie 2000 roku ukończono
skrzydło zachodnie, a wschodnie oddano do użytku na jesieni
2001 roku.
Od 2002 roku dzięki staraniom dyrektora szkoły Jolanty
Niżańskiej całemu Zespołowi Szkół Muzycznych nr 1 w
Rzeszowie nadano imię Karola Szymanowskiego, który
dotychczas był patronem jedynie Państwowej Szkoły Muzycznej
II stopnia. Wydaje się, że Karol Szymanowski, którego cenimy
nie tylko jako genialnego kompozytora, ale też
niestrudzonego i bezkompromisowego propagatora
nowoczesności, doskonale pasuje do roli patrona dynamicznie
rozwijającego się Zespołu Szkół Muzycznych nr 1 w Rzeszowie.
Powyższy tekst
pochodzi z Księgi Jubileuszowej pod redakcją Anety Teichman
wydanej przez Zespół Szkół Muzycznych nr 1 im. K.
Szymanowskiego z okazji 60 - lecia Szkoły. |